همه چیز به آرامی پیش میرفت. پلانهای داوودخان
رییس جمهور سابق افغانستان یکی پشت دگری اجرا و به بهره برداری سپرده میشدند که
کودتای هفت ثور, خواب را از چشم افغانها ربود. جنگ, قتلهای بدون محاکمه و خشونتهای
مسلحانه جزئی از تاریخِ پس از کودتای پنجاه و هفت گردید. افغانها بیش از سه دهه است که
روی آرامش را بخود ندیده اند, جنگ, مهاجرت, فقر و در بدری جزء لاینفک زندگی شان شده
است. امروز افغانها سرگردان اند و با قبول تمامی خطرات به دورترین نقاط این کره ی
خاکی که احتمال زندگی نسبتا آرام میرود, درخواست پناهندگی میدهند. امروز بیش و ششم
دلو است؛ روز خروج نیروهای شوروی از افغانستان, روزیکه روسها با قبول یک شکست سخت
و سنگین و به فنا رفتن اعتبار بین المللی شان, افغانستان را ترک کردند و میلیاردها
دالر از پول و امکانات شان در افغانستان نابود گردید.
شکست شوروی و خروج آنها به نظر من اما, هیچ چیزی
از مصیبت افغانها کم نکرد. برای افغانستان اما, این نه یک پیروزی بلکه یک شکست دگر
بود. افغانستان پس از خروج شوروی با
زیرساختهای ویران, نابودی سرمایه های مادی, نابودی سرمایه های انسانی و فرار آنها
به جاهای امن در دگر نقاط جهان و صدها هزار معلول و شهید هنوز که هنوز است دست و
پنجه نرم میکند و باوجود ورود سیل از کمکهای جهانی هنوز هم کشور فقیر و درگیر جنگ
است.
1- نابودی زیرساخت ها و واحدهای تولیدی
در نتیجه ی شبکه ی حمل و نقل, تولید برق, زراعت و
واحدهای تولیدی- صنعتی و دگر زیر ساختهای افغانستان ویران گردید, چیزیکه افغانها
با خون جگر و تحمل هزاران سختی بدست آورده بودند.
2- خسارات مادی
بنا به آمار بانک جهانی خسارت ناشی از جنگ برای
افغانها چیزی حدود 240 میلیارد دالر بود. این رقم برای کشوریکه زیرساختهای ضعیف
دارد و در ردیف کشورهای فقیر می آید, فاجعه است. این چنین است که افغانستان هنوز
هم نتوانسته روی پای خود بایستد و حتی بودجه عادی خود را از عواید داخلی تامین
نمیتواند. کارخانه های تولیدی مهم هنوز هم بحالت نیمه تعطیل اند و واحدهای تولیدی-
صنعتی هنوز نتوانسته اند در رقابت با تولیدات پاکستان, چین و ایران؛ حرفی برای گفتن
داشته باشند.
3- منابع انسانی
تجربه نشانداده است که زیرساختها باوجودیکه نیاز به
اعتبار پولی دارند و سالها زمان میبرد تا دوباره ساخته شوند, اما شدنی است و
زیرسایه مدیریت خوب دوباره قابل ساخت اند و ساخته میشوند.
در نقطهی مقابل آن,
تربیه منابع بشری کاریست زمانبر و دُشوار. منابع بشری توانمند و نخبه ی کشور, در
نتیجه ی جنگ های خانمانسوز گذشته سرخورده و دست از پا درازتر به کشورهایی دگری
پناهنده شدند و بعد از ختم دوره طالبان نیز تعداد کمی از آنها به کشور بازگشتند.
تعدادی دگری هم درنتیجه ی سالها جنگ, توانایی فکری شان تحلیل رفت و باوجود بازگشت
به کشور موثریت کمتری داشتند.
ریزش منابع انسانی و قشر نخبه ی کشور هنوز هم ادامه
دارد و چه بسا نیروهای نخبه ی کشوردرصورت موجودیت فرصت بهتر و در کشوری دگری, فرار
را بر قرار ترجیح میدهند. افغانستان بیشترین آسیب را از این رهگذر بخود دیده است و
هنوز که هنوز است کمبود منابع بشری تعلیم یافته و مجهز به علم روز بارز است و
نیروی موجود موثریت لازم را نداشته است.
4- شهدا و معلولین
ریزش منابع انسانی تنها به فرار مغزها خلاصه
نمیشود. جنگ میلیونها نفر از هموطنان ما را شهید کرد و هزاران نفر آن نیز در نتیجه
ی این جنگ ها معلول و مجروح شدند و برای همیشه عضوی از بدن شان از بین رفت و برخی
نیز با معلولیتهای روانی دچارشدند.
بر بنیاد آمارها در سال 2005, افغانستان با رقم
درشت 800,000 معلول دست و پنجه نرم میکند. البته رقم معلولین ناشی از صدمات روانی
به میلیونها میرسد و گفته میشود حدود 80% کل نفوس افغانستان به نحوی از انحا با
مشکلات روانی دست و پنجه نرم میکند.
متاسفانه افغانستان برای رسیدگی به معلولین و
بازماندگان شهدا, کمتر امکانات لازم را داشته است و دربسا موارد هم به حق وحقوق
آنها رسیدگی لازم نشده است. معاش بازماندگان شهدا و معلولین هنوز هم قابل مقایسه
با کشورهای همجوار نیست. معلولین و معیوبین ناشی از صدمات جنگ از ابتدایی ترین
امکانات زندگی برخوردار نیستند.
درحالیکه درکشورهای مثل جاپان, شبکه گسترده
خدماتی برای معلولین وجود دارد و سالانه میلیاردها دالر برای بهبود وضعیت معلولین هزینه
میشود. زیرساختهای شهری هم بگونه ی طراحی میشود که معلولین به آسانی بتوانند به
امورات روزمره ی خود رسیدگی کنند. سرکها, مکانهای عمومی, دانشگاهها, مکاتب و دگر
ادارات دولتی سهولتهای ویژه ی برای معلولین فراهم کرده اند.
پیاده روها, ایستگاههای مترو, شبکه ی بس شهری و
واگُنهای قطار جاههای ویژه ی برای معلولین, سالمندان و نابینایان ایجاد کرده اند
که معلولین بتوانند, بدون کمک دگران رفت و آمد کنند و صندلیهای مناسب و نزدیک
ورودی قطار و بس وجود دارد که مخصوص معلولین, مادران و سالمندان است. در تمامی
مکانهای عمومی, توالتهای ویژه برای معلولین وجود دارد و طوری طراحی شده اند که
معلولین به آسانی از استفاده کرده بتوانند.
بر دولت افغانستان است که تمهیدات ویژه ی برای
معلولین و خانواده های شهدا بیاندیشند و تاحد امکان درساخت مکانهای عمومی, مشکلات
معلولین را فراموش نکنند و مکانهای عمومی شهری را طوری طراحی نمایند که معلولین و
معیوبین بتواند به راحتی از آن استفاده نمایند. درضمن از نظر رفاهی نیز برای رفع
مشکلات آنها اقدام کند.
با توجه به موارد بالا, به جرات میتوان گفت که
شکست شوروی نیز هیچ کمکی به افغانستان نکرد و مشکلات افغانستان بعد از بیست و ششم
جدی 1367 کاسته نشد و چه بسا روز به روز, افغانستان در کام هیولاهای بزرگتر رفت و
هیچ میوه ای را از شکست شوروی نچید و فقط خارهایش هست که هنوز هم دامنگیر ماست و
سالها زمان میبرد تا بر این مشکلات فایق آییم.
پانوشت: دوست و همصنفی معلول ام از من خواسته
بود که راجع به مشکلات شهدا و معلولین بنویسم و این بود که خواستم به سالروز خروج
نیروهای شوروی و تبعات آن بپردازم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر